زندگي ساز

نكاتي مهم كه بايد بعد از زايمان رعايت كرد

همه چيزهايي كه بايد در مورد مراقبت از خودتان در هفته بعد از زايمان بدانيد. بارداري با تغييرات جسمي و رواني زيادي همراه استهمه چيزهايي كه بايد در مورد مراقبت از خودتان در هفته بعد از زايمان بدانيد. بارداري با تغييرات جسمي و رواني زيادي همراه است؛ از شكل ظاهري بدن گرفته تا عملكرد ارگان‌هاي داخلي همه دستخوش تغييرات شگفت‌انگيزي مي‌شوند و زمينه را براي تولد تازه‌واردي به اين دنيا فراهم مي‌كنند. بعد از اتمام عمل زايمان مدتي طول مي‌كشد تا بدن از هر نظر به حالت اوليه خود بازگردد بنابراين مادر نبايد توقع داشته باشد ظرف يكي، دو هفته همه چيز درست شود.

معمولا شش تا هشت هفته بعد از تولد نوزاد، بدن مادر سازوكار عادي خودش را بازمي‌يابد اما اين موضوع بستگي به اين دارد كه در هفته‌هاي اول بعد از زايمان چطور از خود مراقبت كرده باشد. دكتر كتايون برجيس، جراح زنان و نازايي به شما مي‌آموزد چطور در اين روزها از خودتان مراقبت كنيد.

بعد از زايمان چه بخوريم؟
رژيم غذايي خانمي كه وضع حمل كرده است، نقش تعيين‌كننده‌اي را در سلامت او و نوزاد بازي مي‌كند. در دوران بارداري مادر علاوه بر تامين نيازهاي بدن خود بايد نيازهاي جنين را هم برطرف مي‌كرد. اين ضرورت بعد از تولد نوزاد از بين نمي‌رود و مادر به علت شيردهي موظف است با همان حساسيت مواد غذايي لازم براي خود و نوزاد را مصرف كند. قبل و بعد از زايمان همه دسته‌هاي غذايي بايد در رژيم فرد گنجانده شود. لبنيات، پروتئين، نان و غلات، ميوه و سبزيجات بايد هرروز و مستمر مصرف شوند. باتوجه به اينكه مادر در دوران شيردهي به سر مي‌برد، بهتر است حتي كمي بيش از قبل لبنيات (به‌خصوص شير) بخورد. ضمن اينكه واضح و آشكار است كه مصرف غذاهاي مضري همچون فست‌فودها ممنوع است.

كاچي به از همه چي؟
در خانواده‌هاي ايراني پختن كاچي براي زائو به يك سنت تبديل شده. تا آنجا كه اگر مادران جوان امروزي تمايلي به خوردن كاچي نداشته باشند، اطرافيان خوردنش را مثل يك دارو تجويز مي‌كنند و با اصرار آن را به خوردشان مي‌دهند اما حقيقت اين است كه غذاهاي چرب براي كسي كه تازه وضع حمل كرده، خوب نيست و تنها فايده‌اش اضافه وزن براي مادر است، چون كاچي غذاي پركالري و بسيار چربي است و باتوجه به كم‌تحركي مادر در هفته اول، در بدن ذخيره مي‌شود.

چطور وزن كم كنيم؟
اگر مادري گروه‌هاي اصلي غذايي را در رژيم روزانه‌اش داشته باشد، ديگر نيازي به دريافت كالري از منبع ديگري ندارد. در اصل بنا بر اين است كه فرد بعد از زايمان وطي شش ماه به مرور به وزن طبيعي و اوليه پيش از بارداري برسد. بخشي از كاهش وزن زمان تولد نوزاد اتفاق مي‌افتد. جفت، آب، خون و خود جنين از بدن مادر خارج شده و چيزي حدود پنج يا شش كيلوگرم در همين مرحله از وزن مادر كم مي‌شود. در ادامه اين خود شما هستيد كه بايد با مراقبت درست و علمي به‌تدريج وزن‌تان را پايين بياوريد.

بستن شكم، شكم را جمع مي‌كند؟
غالبا تصور مي‌شود كه با بستن شكم آن هم به‌طور محكم، شكم زائو به‌اصطلاح جمع يا سفت مي‌شود، به همين دليل مادر به محض مرخصي از بيمارستان شال محكمي به كمر مي‌بندد؛ درحالي‌كه طي بارداري و زايمان عضلات ديواره شكم تغيير كرده‌اند و تنها ورزش مي‌تواند اين عضلات را سفت و درنتيجه شكم را جمع كند؛ البته اگر بستن شكم آن‌قدر محكم نباشد كه بخيه‌ها را اذيت كند، منعي وجود ندارد و ممكن است در كنار ورزش تا حدي تاثير بگذارد.

چه ورزشي مناسب است؟
كسي كه زايمان طبيعي كرده است از همان روز اول مي‌تواند ورزش را شروع كند، ولي در صورت انجام عمل سزارين، تشخيص زمان شروع به عهده مادر است. هر وقت درد و سوزش محل زخم بهبود پيدا كرد، يعني بدن شما توان ورزش را دارد. از پنج يا 10 دقيقه شروع كنيد و كم‌كم به 20دقيقه ورزش در روز برسيد. درازونشست ساده، ابتدايي‌ترين حركتي است كه معمولا همه از عهده‌اش بر‌مي‌آيند. مي‌توانيد پاها را سمت شكم خم كنيد، كمي نگه داريد و آنها را دراز كنيد. تكرار اين عمل ورزش محسوب مي‌شود و براي‌تان مفيد است.

با بخيه‌ها چه كنيم؟
مراقبت از بخيه‌ها در هفته اول بعد از زايمان مهم است چون زخم تازه است و اگر عفونت كند يا دچار هر مشكل ديگري شود، سلامت مادر را به خطر مي‌اندازد و مانع از رسيدگي درست او به نوزاد مي‌شود. محل بخيه‌هاي زايمان را بايد تميز نگه داريد. به اين منظور بخيه‌ها را روزانه سه بار مي‌توانيد بشوييد. براي شست‌وشو از محلول بتادين رقيق و آب استفاده كنيد و اين دو را با نسبت يك به 9 با هم مخلوط كنيد؛ يعني به ازاي هر يك واحد بتادين 9 ليوان آب اضافه كنيد.

مادر از كي مي‌تواند حمام برود؟
آلودگي حتي در حالت عادي زمينه‌ساز ابتلا به بيماري‌هاست؛ چه برسد به وضعيت حساس مادري كه به‌تازگي وضع حمل كرده است. براي حمام كردن مادر هيچ مانعي وجود ندارد و مي‌توانيد روزي يك بار دوش ملايم بگيريد، اما توصيه مي‌شود كه در حمام از مواد شوينده و محصولات بهداشتي هميشگي‌تان استفاده نكنيد زيرا ممكن است باعث سوزش و درد زخم‌هاي‌تان شوند. به جاي استفاده از شامپو و صابون هميشگي بدن خود را با صابون و شامپوي بچه بشوييد. به علاوه سعي كنيد حمام‌تان طولاني نشود و خسته‌تان نكند.

كي راه برويم؟
در زايمان طبيعي پس از اينكه نوزاد به دنيا آمد و بخيه‌ها زده شدند، مادر مي‌تواند چند قدمي تا اتاق يا تختش راه برود؛ يعني در اين مورد هيچ محدوديتي ندارد و اساسا يكي از ويژگي‌هاي زايمان طبيعي كوتاه و آسان بودن دوران نقاهت آن است. غير از آن هر وقت مادر احساس راحتي كند و بخواهد راه برود، مي‌تواند اين كار را با خيال راحت انجام بدهد چون هيچ آسيبي متوجه او نخواهد شد و برايش مفيد هم هست، اما كساني كه عمل سزارين مي‌كنند چون با بيهوشي جنرال يا بي‌حسي اسپاينال وضع حمل مي‌كنند بين 8 تا 12 ساعت بعد از زايمان مي‌توانند راه رفتن را شروع كنند.

چطور مانع ابتلا به يبوست پس از زايمان شويم؟
بعضي‌ها بنا به عادت گوارشي‌شان در حالت عادي هم دچار يبوست مي‌شوند. اين قبيل افراد بايد حتما قبل از بارداري و زايمان اين بيماري را درمان كنند، چون در بارداري فشار فيزيكي بر روده‌ها وارد مي‌شود و احتمال ابتلا به يبوست بالا مي‌رود. اين مسئله با توجه به بي‌تحركي يا كم‌تحركي مادر پس از زايمان بيشتر مي‌شود. چون فشار فيزيكي از بين رفته ولي برگشتن بدن به روال طبيعي خود مدتي طول مي‌كشد. اگر فرد در روزهاي اول پس از زايمان مواد غذايي حاوي فيبر مصرف كند، مايعات فراوان بنوشد و حتما تحرك داشته باشد و راه برود، احتمال اينكه دچار يبوست شود به حداقل مي‌رسد.

زنگ خطرها كدامند؟
در صورت مشاهده هر كدام از اين علائم بدون فوت وقت به پزشك مراجعه كنيد. چون به ناراحتي‌هايي مربوط مي‌شوند كه درمان جدي مي‌طلبند و بسيار خطرناك هستند. دردهاي زير شكمي، ترشحات بدبوي رحمي، ورم اندام تحتاني مثل پا، درد غيرطبيعي و شديد بخيه‌ها.

چطور عوارض شيردهي را كنترل كنيم؟
- براي اينكه در نوك سينه شقاق ايجاد نشود، بعد از هر نوبت شيردهي چند قطره از شير را روي نوك سينه بريزيد و ترجيحا آن را خشك نكنيد و نپوشانيد.

- يك سري پدهاي بهداشتي مخصوص شقاق وجود دارند كه با گذاشتن آنها روي نوك سينه اين مشكل تا حد زيادي بهبود پيدا مي‌كند. مي‌توانيد اين پدها را از داروخانه تهيه كنيد و به كار بگيريد.

- لباس‌هاي پلاستيكي و نايلوني نپوشيد؛ بهتر است لباس نخي بپوشيد كه مانع از عبور و مرور هوا نمي‌شود.

- تركيباتي هستند كه مانع بروز زخم در نوك سينه مي‌شوند، مثل نشاسته گياهي يا پارافين سفيد كه در داروخانه‌ها پيدا مي‌شوند. اگر آنها را روي نوك سينه بگذاريد از خشك شدن پوست نوك سينه و زخم شدنش جلوگيري مي‌كند.

-  از هر دو سينه شير بدهيد؛ اين كار باعث مي‌شود دچار التهاب سينه نشويد.

-  هنگام سايت همسريابي شير دادن تمام هاله قهوه‌اي را در دهان نوزاد بگذاريد و تا وقتي نوزاد سير نشده سينه را از دهانش در نياوريد.

درمان كم‌خوني پس از زايمان چيست؟
مادر طي عمل زايمان مقداري خون از دست مي‌دهد و پس از آن دچار كم‌خوني مي‌شود. عموما توصيه مي‌شود در پايان هفته اول پس از زايمان مادر براي چكاپ كلي به پزشك مراجعه كند. در اين مراجعه نسخه‌اي شامل مسكن‌ها و مكمل‌ها به مادر داده مي‌شود كه با مصرف آنها بسياري از مشكلات برطرف مي‌شوند. مادر پس از وضع حمل بايد هر روز قرص آهن و مكمل غذايي مصرف كند. مصرف گوشت قرمز و جگري كه خوب پخته شده باشد، به خون‌سازي بدن مادر كمك فراواني مي‌‌كند. مادران گياهخوار در همسريابي اين مورد دچار كمبودهاي شديد و ناراحتي‌هاي زيادي مي‌شوند؛ به هيچ وجه اين غذاها و مكمل‌ها را از برنامه روزانه‌تان حذف نكنيد.
منبع : سيب سبز